Διακήρυξη 2012 Παγκόσμιας Συνδιάσκεψης Μητρικού Θηλασμού

Το Δεκέμβριο του 2012 770 ειδικοί από 82 χώρες του κόσμου συγκεντρώθηκαν στο Νέο Δελχί της Ινδίας στην Πρώτη Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για τον Μητρικό Θηλασμό. Η συνδιάσκεψη συνδιοργανώθηκε από την Παγκόσμια Συμμαχία Δράσης για τον Μητρικό Θηλασμό (World Alliance for Breastfeeding Action, WABA), το Διεθνές Δίκτυο Δράσης για την Βρεφική Διατροφή (International Baby Food Action Network), τον Διεθνή Σύνδεσμο Πιστοποιημένων Συμβούλων Γαλουχίας (International Lactation Consultants’ Association, ILCA), τον Διεθνή Σύνδεσμο Θηλασμού La Leche League International, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις Save the Children και UK AID, τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (International Labour Organization, ILO), την UNICEF και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, με την υποστήριξη της κυβέρνησης της Ινδίας, της Σουηδίας και της Νορβηγίας. Ως αποτέλεσμα των συζητήσεων της τριήμερης συνδιάσκεψης προέκυψε η Διακήρυξη και Κάλεσμα Δράσης «Τα βρέφη χρειάζονται μητρικό γάλα, όχι υποκατάστατο». Το κείμενο της διακήρυξης έχει ως εξής:

Περίπου 7 εκατομμύρια παιδιά κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο στον κόσμο κυρίως σε φτωχές χώρες, και κατά κύριο λόγο από αίτια που θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Από αυτά, τα δύο τρίτα πεθαίνουν πριν φτάσουν στα πρώτα τους γενέθλια, τα περισσότερα από πνευμονία, διάρροια και λοιμώξεις νεογέννητων. Το ένα τρίτο όλων των θανάτων κάτω των 5 ετών έχουν ως αιτία την κακή θρέψη.

Ο μητρικός θηλασμός συνιστά επιτακτική ανάγκη δημόσιας υγείας. Δεν υπάρχει τροφή πιο θρεπτική, που να παράγεται τοπικά, που να είναι οικονομική και διατηρήσιμη όσο το μητρικό γάλα. Η τεχνητή διατροφή των βρεφών αυξάνει τον κίνδυνο όχι μόνο για παιδικές λοιμώξεις, αλλά επίσης και για χρόνια μη μεταδοτικά νοσήματα όπως ο διαβήτης, η παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και οι καρκίνοι, τα οποία λαμβάνουν επιδημικές διαστάσεις. Ωστόσο, δύο στα τρία βρέφη – ή 92 εκατομμύρια βρέφη από 136 – τρέφονται είτε αποκλειστικά είτε μερικώς με τεχνητό γάλα.

Το ξεκίνημα του μητρικού θηλασμού μέσα στην πρώτη ώρα από την γέννηση μπορεί να μειώσει την νεογνική θνησιμότητα κατά 20%, αλλά σκανδαλωδώς, περισσότερα από τα μισά νεογέννητα στον κόσμο δεν θηλάζουν μέσα στην πρώτη ώρα από την γέννησή τους. Σε παγκόσμια κλίμακα λιγότερα από το 40% των βρεφών κάτω των έξι μηνών θηλάζουν αποκλειστικά. Τα βρέφη έχουν ανάγκη από συνεχιζόμενο μητρικό θηλασμό παράλληλα με επαρκείς ποσότητες συμπληρωματικών τροφών μετά τους πρώτους έξι μήνες και συνεχιζόμενο θηλασμό για τουλάχιστον 2 χρόνια ή περισσότερο. Παρόλα αυτά, μόλις μια μειοψηφία παιδιών συνεχίζουν να θηλάζουν μέχρι να γίνουν δύο ετών.

Ο μητρικός θηλασμός έχει απέραντα οφέλη για την υγεία της μητέρας, και συνιστά έναν σημαντικό παράγοντα για έλεγχο των γεννήσεων για εκατομμύρια μητέρες που δεν έχουν πρόσβαση σε μοντέρνες μορφές αντισύλληψης.

Τα ποσοστά μητρικού θηλασμού και σωστής διατροφής βρεφών και μικρών παιδιών είναι χαμηλά γιατί:

Οι γυναίκες έχουν έλλειψη από υποστήριξη στον θηλασμό και στην κατάλληλη συμπληρωματική διατροφή.
Υπάρχει πολύ διαδεδομένη άγνοια και έλλειψη συνειδητοποίησης για την σημασία του θηλασμού και των σωστών πρακτικών στη βρεφική διατροφή.
Οι βιομηχανίες παραγωγής βρεφικών τροφών και προιόντων συνεχίζουν να παραπλανούν τους γονείς και να προωθούν τα προιόντα τους επιθετικά.
Ο εμπορικός, κερδοσκοπικός τομέας και οι οργανισμοί που τον εκπροσωπούν επηρεάζουν ανάρμοστα τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, τις πολιτικές και τα σχετικά προγράμματα.
Διατηρούνται μεγάλα χάσματα στην εθνική πολιτική και τα σχετικά προγράμματα, όπως έχει καταγραφεί στην πρωτοβουλία για τις Παγκόσμιες Τάσεις Μητρικού Θηλασμού (World Breastfeeding Trends Initiative) και αλλού.
Τα έτοιμα προς χρήση και τα επεξεργασμένα τρόφιμα προωθούνται για να αντικαθιστούν κατάλληλες οικογενειακές τροφές μετά τους έξι μήνες της ζωής.

Κατά τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, η παγκόσμια κοινότητα έχει αποτύχει στο να επιτύχει τις δεσμεύσεις της για βελτίωση της υγείας των παιδιών. Η Διακήρυξη Alma Ata για Υγεία για Όλους μέχρι το έτος 2000 δεν ήρθε εις πέρας. Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που επικυρώθηκε από όλες τις χώρες του κόσμου εκτός από δύο, δεν έχει ακόμα εκπληρωθεί. Επομένως οι στόχοι της επόμενης Χιλιετίας (Millennium Development Goals) για να μειωθεί η παγκόσμια φτώχεια, η θνησιμότητα των μητέρων και των παιδιών σημαντικά μέχρι το έτος 2015 πρόκειται και αυτοί να μην εκπληρωθούν.

Σήμερα, στην Πρώτη Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για τον Μητρικό Θηλασμό 2012, εμείς, οι συμμετέχοντες από 82 χώρες του κόσμου, προερχόμενοι από ποικίλους οργανισμούς συμπεριλαμβανομένων κυβερνήσεων, οργανισμών για τον μητρικό θηλασμό, επαγγελματιών υγείας, μη κυβερνητικών οργανώσεων και κινημάτων, μεμονωμένων ατόμων – είμαστε όλοι ανήσυχοι για την συνεχιζόμενη ανισότητα στην υγεία και την θρέψη και για την υποταγή αυτών των αησυχιών στους στόχους των επιχειρήσεων και των πολυεθνικών.

Αναγνωρίζουμε ότι η προστασία, η προώθηση και η υποστήριξη του μητρικού θηλασμού και των σωστών πρακτικών διατροφής των βρεφών και μικρών παιδιών συνιστά ένα ζήτημα ανθρώπινων δικαιωμάτων και θα πρέπει να περιληφθεί σε δημόσιες πολιτικές και προγράμματα ως μια αναγκαία κατάσταση που απαιτεί πόρους.

Καλούμε όλους όσους σχετίζονται με το ζήτημα να λάβουν τις ακόλουθες δράσεις:

Να υιοθετήσουν μια προσέγγιση βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα στο ζήτημα της προστασίας, προώθησης και υποστήριξης του μητρικού θηλασμού και της διατροφής βρεφών και μικρών παιδιών σε διεθνές, εθνικό, υπο-εθνικό και κοινοτικό επίπεδο.
Να εγκαθιδρύσουν μηχανισμούς για να αποφεύγονται και να αντιμετωπίζονται οι συγκρούσεις συμφερόντων στις λήψεις αποφάσεων σχετικά με την υγεία και την διατροφή και στην εφαρμογή σχετικών προγραμμάτων.
Να υποστηρίξουν όλες τις γυναίκες με ένα εκτεταμένο σύστημα προστασίας της μητρότητας στην εργασία, συμπεριλαμβανόμενου και του ανεπίσημου τομέα εργασίας, με κατάλληλες οικονομικές παροχές.
Να διασφαλίσουν κατάλληλη και επαρκή εκπαίδευση και μετκεπαίδευση όλων των επαγγελματιών υγείας και των σχετικών επαγγελματιών στην κοινότητα τόσο σε επίπεδο προ-πτυχιακό όσο και σε επίπεδο μετά το πτυχίο και μέσα στην εργασία, και σε όλους τους εργασιακούς τομείς, ώστε να αντισταθμιστεί η ευρέως διαδεδομένη άγνοια για το ζήτημα.
Να εγκαταστήσουν καθαρές πηγές χρηματοδότησης για τον μητρικό θηλασμό και την διατροφή βρεφών και μικρών παιδιών σε πολιτικές και προγραμματικές παρεμβάσεις ώστε να διασφαλιστούν επαρκείς πόροι σε οικονομικό και σε ανθρώπινο δυναμικό που θα ενισχύσουν τις επιθυμητές πρακτικές.
Να επενδύσουν στην Πρωτοβουλία για Φιλικά προς τα Βρέφη Νοσοκομεία συμπεριλαμβανόμενων πρακτικών φιλικών προς τις μητέρες και σύνδεσης με πρωτοβουλίες για Φιλικές προς τα Βρέφη υπηρεσίες στην κοινότητα, και με ιδιαίτερη προσοχή στα βρέφη χαμηλού βάρους γέννησης.
Να δημοσιεύσουν ευρέως τους πολλαπλούς κινδύνους από την τεχνητή διατροφή των βρεφών, και την χρήση μπιμπερό και πιπιλών όπως και από την πρώιμη εισαγωγή στερεών τροφών μέσα από όλων των ειδών καμπάνιας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Να διασφαλίσουν για όλες τις μητέρες και τα βρέφη ακριβή πληροφόρηση και συμβουλευτική πάνω στον θηλασμό και την διατροφή βρεφών και μικρών παιδιών, και για να το επιτύχουν θα πρέπει να παρέχουν επαγγελματίες με δεξιότητες μέσα στις υπηρεσίες υγείας και στην κοινότητα ώστε να είναι διαθέσιμοι σε κάθε ανάγκη.
Να επιτηρούν και να παρακολουθούν την Παγκόσμια Στρατηγική για την Διατροφή Βρεφών και Μικρών Παιδιών (Global Strategy for Infant and Young Child Feeding) σε κάθε χώρα χρησιμοποιώντας την πρωτοβουλία για τις Παγκόσμιες Τάσεις Μητρικού Θηλασμού και να συνηγορούν για να γεφυρώνονται τα χάσματα.
Να προστατεύσουν τον μητρικό θηλασμό από τον εμπορικό τομέα, εφαρμόζοντας αυστηρά τον Διεθνή Κώδικα Προώθησης Υποκατάστατων Μητρικού Γάλακτος και τις συνακόλουθες Αποφάσεις της Παγκόσμιας Συνέλευσης Υγείας και να απαγορεύσουν κάθε μορφής προώθηση εμπορικών τροφών για παιδιά έως δύο ετών ή παραπάνω.
Να προωθήσουν την χρήση οικονομικών και ποικίλων, τοπικά παραγόμενων τροφών για την έγκαιρη και κατάλληλη συμπληρωματική διατροφή μετά τους έξι μήνες της ζωής, παράλληλα με τον συνεχιζόμενο μητρικό θηλασμό.
Να ενισχύσουν και να υποστηρίξουν την έρευνα σχετικά με τον μητρικό θηλασμό με δημόσια χρηματοδότηση.

Στέλιος Παπαβέντσης, Παιδίατρος

---